حسینی نژاد/ضرورت تفکیک شبکه های توزیع آب شرب از آب غیر شرب مبحثی است که سال ها پیش مطرح شده و آن چه مهم است باور داشتن تفاوت و نحوه توزیع و مصارف گوناگون آن است.
بر این اساس مدیریت بر منابع آبیاری فضای سبز و اجرای طرح جداسازی شبکه آب فضای سبز از شبکه آب شرب دستور العملی است که با توجه به لزوم صرفه جویی در مصرف آب با هماهنگی دفاتر فنی استانداری ها در شهرهای کشور تاکید و از سوی متولیان در حال انجام است.بیرجند نیز از این حیث مستثنی نبوده و در حال حاضر طرح جداسازی آبیاری فضای سبز از آب شرب از سال 81 آغاز و اجرا شده و تاکنون بالغ بر 75 هزار متر لوله گذاری آن انجام شده است.
رئیس سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری بیرجند در خصوص این طرح می گوید: منابع تامین آب فضای سبز بیرجند 2 محدوده بوده که عمدتا توسط چاه های آب تحت اختیار سازمان آبیاری و بخشی نیز توسط انشعابات خریداری شده از شبکه آب شرب آبیاری می شود....
انصاری چاه های مورد استفاده فضای سبز بیرجند را 6 حلقه عنوان کرد که با استفاده از آن ها حدود 87 درصد فضای سبز شهر آبیاری و 13 درصد باقی مانده از طریق آب شرب آبیاری می شود.به گفته وی به علت کاهش آبدهی چاه ها و گسترش فضای سبز شهر تمام فضای سبز میزان آب کافی دریافت نمی کند، تاکنون به علت کم آبی آسیبی به فضای سبز وارد نشده و فقط در برخی نقاط شهر توسعه آن با مشکل مواجه شده است.
وی افزود: در 10 ماهه اخیر 3 عامل یخ بندان، خشکسالی و افزایش دما شرایط بسیار دشواری در نگهداری فضای سبز به وجود آورد به طوری که در اثر یخ بندان بی سابقه اخیر به بخشی از فضای سبز آسیب وارد شده و برخی از گونه های گیاهی تضعیف شده است، همچنین به دنبال خشکسالی و کاهش شدید نزولات جوی شرایط ویژه و بی سابقه ای به وجود آمد که استفاده از متدهای آبیاری فضای سبز، انجام آبیاری در ساعت های خنک شبانه روز و کاهش موثر آبیاری از اقدامات این سازمان در جهت مقابله با این مشکلات بوده است.
وی تصریح می کند: با همه مشکلات در حال حاضر سرانه فضای سبز بیرجند به میزان 8/11 متر مربع برای هر نفر می باشد که حدود 5/2متر مربع از سرانه کشوری بالاتر است. اما تا رسیدن به استانداردهای موجود و ایجاد پراکندگی مناسب قطعا توسعه فضای سبز با جدیت ادامه خواهد یافت.
رئیس سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری بیرجند در خصوص طرح های خاص استفاده از پساب های فاضلاب این گونه توضیح می دهد: در هنگام تهیه طرح جامع آب رسانی فضای سبز یکی از پیشنهادهای این سازمان استفاده از پساب فاضلاب برای آبیاری فضاها بود که به دلایلی فعلا امکان استفاده از آن میسر نشده است، اول این که پس از بررسی فنی مشخص شد انتقال پساب از محل تصفیه به فضای سبز هزینه سنگینی را در پی داشته و سبب افزایش قابل ملاحظه هزینه های طرح می شود.وی ادامه می دهد: همچنین به دلیل شرایط خاص پساب، استفاده از آن تنها برای فضای سبز در شهر امکان پذیر بوده و انتقال پساب به مناطق مسکونی احتمال بروز خطراتی را دارد.
وی تاکید می کند: با این حال قطعا باید استفاده از پساب با رفع مشکلات موجود و کمک دولت مورد توجه جدی قرار گرفته و کاهش استفاده از آب شرب در آبیاری فضای سبز را موجب شود.
انصاری مهم ترین مشکلات موجود را تامین منابع آب پایه ای عنوان کرد که با رایزنی های صورت گرفته میان شرکت آب و فاصلاب و استانداری امید می رود یک حلقه چاه دیگر به فضای سبز تحویل داده شود.
به گفته وی با این حال برای تکمیل طرح جامع آب رسانی فضای سبز بیرجند حدود 120 لیتر در ثابت آب مازاد به آن چه اکنون موجود است مورد نیاز می باشد.وی می گوید: در جنوب شهر بیرجند با اجرای شبکه آب رسانی مستقل فضای سبز عمدتا فضای سبز از آب شرب جداسازی شده است ضمن این که در بخش هایی از غرب و شمال بیرجند نیز عملیات جداسازی انجام پذیرفته و فقط به علت کمبود منابع آب توسعه این طرح در بقیه تقاط شهر با مشکل مواجه شده و از طریق تانکر عملیات آب رسانی قابل انجام است.
وی می افزاید: با این حال کل طرح با اعتبار 22 میلیارد ریال طراحی شده و تاکنون حدود 5 میلیارد ریال آن تخصیص و 2 میلیارد ریال دیگر نیز امید است اختصاص یابد.
رئیس سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری بیرجند علاوه بر توسعه و اجرای فضاهای سبز منطقه، استفاده از سیستم های نوین آبیاری را امری لازم و ضروری عنوان می کند و می گوید: بدین منظور برای اولین بار در بیرجند طراحی سیستم آبیاری تحت فشار پارک توحید برای شروع این طرح در دست اقدام قرار گرفته است.
بر اساس گفته های مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب شهری استان، از مجموع 140 هکتار فضای سبز شهرداری 70 درصد آن با آب غیر شرب آبیاری شده و برای تامین این میزان آب 6 حلقه چاه در اختیار شهرداری است که با لوله گذاری به فضای سبز هدایت می شود.
به گفته غلام رضا طاهری میزان مصرف برای تامین آب این فضا که از شبکه آب شرب شهری استفاده می نماید 2/1 میلیون متر مکعب در سال است که برابر قیمت تمام شده آب، 480 میلیون ریال هزینه تامین آب فضاهای سبز است.وی می گوید: سرانه تعریف شده مصرف آب فضاهای سبز 5 لیتر در شبانه روز به ازای هر نفر می باشد که با توجه به تبخیر زیاد آب سرانه مصرف فضای سبز در بیرجند بیشتر از استاندارد بوده و جا دارد شهرداری های استان روش های آبیاری قطره ای و بارانی را برای کاهش مصارف توسعه دهند.وی می افزاید: با توجه به هماهنگی های به عمل آمده بین شهرداری بیرجند و شرکت آب و فاضلاب تعامل حساسیت های لازم ایجاد شده است.در تفاوت آب شرب بهداشتی و آب غیر بهداشتی باید توضیح داده شود که آب شرب یا آب کاملا بهداشتی به آبی اطلاق می شود که عناصر موجود در آن آنیون هایی نظیر کلر، سولفات کربنات، بیکربنات و کاتیون هایی شامل سدیم، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، منگنز و... باشد.
ضمن این که آب شرب بهداشتی سختی مواد معلق کدورت اسیدیته و از همه مهم تر میزان آلودگی آن منطبق با استاندارد سازمان بهداشت جهانی می باشد.غالبا آب های بهداشتی از سدها و یا چاه های در خارج از شهرها و محیط های مسکونی و صنعتی استحصال شده که پس از پروسه تصفیه فیزیکی و ضدعفونی، صرف آشامیدن و مصارفی که با تن آدمی در تماس است می شود.و اما آب خام یا غیر بهداشتی دارای خصوصیات متفاوت از آب شرب است.این گونه آب ها را به جز آب سدها و چاه های خارج از شهر که از نوع درجه یک هستند می توان درجه دوم تا چهارم به حساب آورد.چاه های آب حفر شده در شهرها به عنوان آب درجه دوم قنوات درجه سوم و پساب تصفیه خانه های فاضلاب به عنوان آب درجه چهارم محسوب شده و منحصرا برای آبیاری قطره ای فضای سبز دارای کاربردهای مطلوب می باشد.کوتاه کلام این که هدایت آب های طبقه بندی شده، به مجاری تعریف شده از اصولی ترین وظایف مسئولان شهری بوده و بی شک هر اندازه برای تامین آن هزینه شود جایگاه منطقی و قابل دفاعی را خواهد داشت./خراسان